Gözün kırma kusurlarını düzeltmek için kornea ön yüzeyine takılan özel maddelerden üretilen merceklere genel olarak “kontakt lens” denilmektedir. Bu lensler kornea ön yüzeyine yerleştirilerek, gözün kırma kusurunu optik kırıcıları sayesinde düzelterek daha net görmeyi sağlar.

Günümüzde, dış görünüş ve gözlük takmanın verdiği rahatsızlık kontakt lens kullanmasının başlıca nedenidir. Sportif faaliyetler, yoğun çalışma temposu veya gözlük kullanmak istemeyen kişiler kontakt lens kullanmayı tercih etmektedir.

Özellikle yüksek numaralı gözlük kullananlarda, iki göz arasında yüksek numara farkı olanlarda, düzensiz ve yüksek astigmatizmsi olan kişilerde kontakt lens takılması, kişilerin en iyi görme kalitesini elde edebilmesi için gereklidir. Sadece bu kişiler değil, gözlük kullanmak istemeyen ve göz yapıları uygun olan herkes kontakt lens kullanabilir.

Günümüzde kişilerin ihtiyaçları ve gelişen teknoloji sayesinde bir çok kontakt lens tipi kullanıma sunulmuştur. Bir çok isim ve sekil altında olmasına karsı kontakta lensler genel olarak 4 ana başlık altında incelenebilir.

Yumuşak kontakt lensler

Gaz geçirgen lensler

Sert kontakt lensler

Özel üretilen kontakt lensler

Yumuşak Kontakt Lensler

Gözde kornea ve iris tabakasını tamamiyla kaplayacak ve iris kenarında 1-2 mm daha fazla örtecek şekilde dizayn edilen lenslerdir. Yumuşak yapılarından dolayı kornea üzerine tam oturulur ve kullanıcıya rahatsızlık hissi vermezler. Oksijen geçirgenlikleri ve su içeriklerine göre gözde uzun süre kalabilirler. doğru kullanıldığı taktirde göze zarar vermezler, fakat bakımına dikkat edilmezse tüm lenslerde olduğu gibi alerjik problemler ortaya çıkabilir. Yumuşak kontakt lenslerin bir çok alt grupları mevcuttur. Torik kontakt lensler dışındaki yumuşak lensler, miyopik ve Hipermetropik kırma kusurlarının düzeltilmesinde kullanılır, astigmatizmayı düzeltici etkileri çok azdır.

Klasik Uzun Süreli (Konvansiyonel)Kontakt Lensler:

Günlük veya uzun süreli kullanılabilen, ömürleri 3-12 ay arasında değişen kontakt lenslerdir. Uzun ömürleri olmasına karsı üzerinde oluşan birikintiler özellikle alerjik bulguların oluşmasına ve göz sağlığı açısından problemler yaratabilmektedir.

Miyop veya hipermetrop düz şeffaf lensler

Miyop veya hipermetrop renkli lensler : numaralı ve numarasız olarak gözün iris renginin farklı görünmesi için kullanılan yumuşak kontakt lenslerdir.

Torik (astigmatlı) şeffaf lensler : Miyopik veya Hipermetropik kırma kusurları yanında, astigmatizminin düzeltilmesinde kullanılan özel olarak üretilen yumuşakkontakt lenslerdir

Torik (astigmatlı) renkli lensler

Multifokal (uzak-yakın kullanımlı) şeffaf lensler : yakın görme bozukluğunda kullanılan lenslerdir. Uzak ve yakın kırma kusurunu düzeltmede yardımcıdır.

Planlı Değişim Lensleri:

Bu lenslerde kullanılan lensler belirli sürelerde değiştirilmekte ve lens yüzeyinde oluşacak birikintiler ve buna bağlı sorunlar en az düzeye inmektedir. Günümüzde tüm dünyada yaygın şekilde kullanılmakta, doktor ve kırma kusurları olan kişiler tarafından tercih edilmektedir. Lensler doktor tavsiyesi ve materyal özelliklerine göre gözde uzun süreli kalabilmektedir. Geniş üretim parametreleri ile uygun lensin bulunması ve bakimi kolay olan lenslerdir.

Aylık Planlı Değişim Lensleri

30 gün kullanılmak üzere üretilmiştir, doktor tavsiyesi ve lens materyal özelliklerine göre 1-30 gün arasında gözde kalabilir.

Miyop veya hipermetrop düz şeffaf lensler

Miyop veya hipermetrop renkli lensler

Torik (astigmatlı) şeffaf lensler

Multifokal (uzak-yakyn kullanılı) şeffaf lensler

Progressive (uzak-yakın kullaımlı ) şeffaf lensler : yakın görme bozuklu?unda kullanılan yakın ve uzak numaraların dengeli bir dağlımın olduğu lenslerdir. Uzak ve yakın kırma kusurunu düzeltmede yardımcıdır.

Haftalık Planlı Değişim Lensleri

7 gün kullanılmak üzere üretilmiştir, doktor tavsiyesine göre 1-7 gün arasında gözde kalabilir.

Miyop veya hipermetrop düz şeffaf lensler

Günlük (Disposable) Lensler

1 gün kullanıp, atılan lenslerdir.

Miyop veya hipermetrop düz şeffaf lensler

Gaz Geçirgen Kontakt Lensler

Sert ve yumuşak lensler arasında özellikler taşırlar. Oksijen geçirgenlik özellikleri vardır. Göz üzerinde kornea yüzeyine takılır, lens ve kornea arasında gözyaşı gedebilir. Alerjik problemler yaratmazlar ve astigmatizmayı da lens yapısından dolayı büyük oranda düzeltebilirler. Alerjik göz yapısı olanlarda, astigmatizmsi olanlarda, genç hastalarda tercih edilebilir. Alışma süresi yumuşak lenslere göre daha uzundur. Bakimi kolay ve dayanıklı lenslerdir.

Sert Kontakt Lensler

PMMA denilen maddeden üretilir, oksijen ve sıvı geçirgen özellikleri azdır. Günümüzde çok yaygın olarak kullanılmamaktadır

Özel Üretilen Kontakt Lensler

Kişilerin göz problemlerine göre üretilen lenslerdir.

Pigy-Back Lensler

Keratokonus hastalığında ve düzensiz yüksek astigmatizmada kullanılan korneaya gelecek orta kısmi sert lens, kenarları yumuşak lens özelliği taşıyan kontakt lenslerdir

Prostetic Lensler

İris problemlerinde estetik ve tedavi amaçlı kullanılan lenslerdir.

Lens Bakımı

Yumuşak konvansiyon el lenslerin bakimi

Lenslerinizi her çıkardığınızda mutlaka kullandığınız bakim solüsyonun özelliğine göre temizleyin. Bazı solüsyonlarda çıkardığınızda elinize alıp birkaç damla solüsyon damlatılarak mekanik temizlik yapılmaktadır. Bazı solüsyonlarda ise mekanik temizlik yapılması gerekmemektedir, solüsyonun özelliği dolayısıyla sadece gece içinde kalması yeterli olmaktadır.

Bu tür lenslerde mutlaka 15 günde 1 defa lens protein temizliği yapılmalıdır.

Herhangi bir şekilde lens takılmasına ara verilecekse mutlaka haftada 1 defa saklandığı solüsyon değiştirilmelidir. Tekrar kullanılmadan önce normal temizlik işlemleri yapılmalıdır.

6-12 ay arasında mutlaka doktor kontrolünden geçilmezi ve lenslerde yıpranma varsa değiştirilmelidir.Planlı değişim lenslerinin bakimi

Lenslerinizi her çıkardığımızda mutlaka kullandığımız bakim solüsyonun özelliğine göre temizleyin. Bazı solüsyonlarda çıkarıldığında elinize alıp birkaç damla solüsyon damlatılarak mekanik temizlik yapılmaktadır. Bazı solüsyonlarda ise mekanik temizlik yapılması gerekmemektedir, solüsyonun özelliği dolayısıyla sadece gece içinde kalması yeterli olmaktadır.

Herhangi bir şekilde lens takılmasına ara verilecekse mutlaka haftada 1 defa saklandığı solüsyon değiştirilmelidir. Tekrar kullanılmadan önce normal temizlik işlemleri yapılmalıdır.

Lensler öngörülen kullanım süresinin (30 gün, 1 hafta) üzerinde kullanılmamalıdır.Gaz geçirgen lenslerin bakimi

Lenslerinizi her çıkardığımızda mutlaka kullandığımız bakim solüsyonun özelliğine göre temizleyin. Bazı solüsyonlarda çıkardığımızda elinize alıp birkaç damla solüsyon damlatılarak mekanik temizlik yapılmaktadır. Bazı solüsyonlarda ise mekanik temizlik yapılması gerekmemektedir, solüsyonun özelliği dolayısıyla sadece gece içinde kalması yeterli olmaktadır.

Bu tür lenslerde mutlaka 15 günde 1 defa lens protein temizli?i yapılmalıdır.

Herhangi bir şekilde lens takılmasına ara verilecekse mutlaka haftada 1 defa saklandı?ğ solüsyon değiştirilmelidir. Tekrar kullanılmadan önce normal temizlik işlemleri yapılmalıdır.

6-12 ay arasynda mutlaka doktor kontrolünden geçilmezi ve lenslerde yıpranma varsa değiştirilmelidir.

Kontak Lenslerinizde Aramanız Gereken Özellikler

Kırma kusurunu tam veya mümkün olan en iyi seviyede düzeltebilmeli.

Gözün fizyolojik yapısına bozmamalı ve patolojik değişiklikler yaratmamalı

Oksijen geçirgenliği yüksek olmalı

Gün içinde ve gerekirse gece uzun süreli kullanabilmeli

Kullanımı ve bakimi kolay olmalı

Yüzeyinde oluşabilecek birikintiler kolaylıkla temizlenebilmeli

Gözde rahatsızlık hissi vermemeli

Kontakt Lenslerinizi Sağlıklı Kulanmak ve Gözlerinize Zarar Vermemesi İçin

Kontakt lensler mutlaka doktor kontrolünde takılmalı ve kullanılmalıdır.

Lenslerin kullanımına, temizlik ve bakımına dikkat edilmelidir.

Gerekli zamanlarda kontrolleri ve değişimi yapılmalıdır.

Lens takma süreleriniz doktorunuzun size uygun gördü?ü süreler olmalıdır.

Gözlerinizde ve lenslerinizde hissedeceğiniz en ufak bir rahatsızlıkta doktorunuzla görüsün, unutmayın küçük bir sorun ihmal edilirse daha büyük sorunları ortaya çıkarabilir.

•Size önerilen kullanma ve bakim kurallarına uymanız, göz sağlığınızı korumanız için gereklidir

Kontakt lensin çıkarılmasını gerektiren durumlar nelerdir?

Gözde kaşıntı, yanma veya batma, gözde bir şey varmış hissi, aşırı sulanma, normal olmayan göz akıntısı veya kızarıklık, görüş bulanıklığı, nesnelerin etrafında gökkuşağı veya harelenme görüntüsü, lenslerin ilk takıldıkları zamana göre daha fazla rahatsızlık vermesi, durumunda çıkarılmalıdır. Lensi çıkardığınız zaman rahatsızlık, hissi ortadan kalkıyorsa lenste hasarlanma, kir veya yabancı cisim olup olmadığını kontrol etmek için yakından incelemeniz gerekir. Hasarlanma varsa lens atılmalı ve yeni bir lens kullanılmalı, kir ve yabancı cisim varsa temizliği yapılmalıdır. Bunlara rağmen problem devam ederse derhal doktorunuza danışınız. Burada bahsedilen şikayetler herhangi bir enfeksiyon ya da daha ciddi bir durumun habercisi olabilir

Kontakt lensin takılamayacağı bir yaş grubu var mıdır?

Hayır, katarakt ameliyatı sonrasında birkaç günlük bebeklere bile takılabilir. Kırma kusuru düzeltme amacıyla takıldığında orta okul ve üstü çocukluk çağı başlamak için iyi bir dönem olabilir. 40 yaş üstünde göz yaşı azalması bir sorun olarak ortaya çıkabilir.

Kontakt lens gözün arkasına kaçar mı?

Hayır, alt göz kapağını aşağı çektiğinizde ortaya çıkan cep, gerçekte üst göz kapağında da vardır. Yani bir çıkmazdır. Sadece bazen lens katlanarak bu ceplere sıkışabilirler bu durumda kolay bir müdahele ile gözden çıkarılabilirler.

Kontakt lens kullanırken göze göz damlası damlatılabilir mi?

Ancak prezervan (koruyucu) içermeyen göz damlaları damlatılabilir. Diğer damlalar ancak lens gözden çıkarıldıktan sonra damlatılabilir.

Kontakt lens hamilelikte sorun yaratır mı?

Eğer lense ilk kez başlıyorsanız alışma dönemi problemli olabilir, ancak daha önceden lens kullanıyorsanız korneanın eğrilik yarı çapında olabilecek değişime bağlı olarak nadiren batma gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Kontakt lensin bebeğe olan olumsuz bir etkisi yoktur.

Kontakt lensle denize girilir mi?

Evet girilebilir, ancak havuz ve deniz sularındaki belirgin kirlilikler ve özellikle havuzlarda varlığı gösterilmiş virüs ve parazitlerin ciddi infeksiyonlara neden olabileceği bilindiğinden, lens üzerine su kaçırmayan  yüzücü gözlükleri takılması, ayrıca yüzerken kullanılan lenslerle asla uyunmaması önerilir.

Kontakt lenslerle uyunur mu?

Kontakt lens, kornea adını verdiğimiz, adeta dünyaya baktığımız pencere sayabileceğimiz çok değerli bir göz tabakasının üzerine takılmaktadır. Biliyoruz ki kornea en çok havanın oksijenine gereksinim duymakta ve bununla beslenmektedir. Kornea gündüz saatlerinde direk havadan, gece uyku sırasındaysa gözkapakları kapalı olduğundan kapakların arka yüzündeki kılcal damarlardan oksijen almaktadır. Ancak havanın oksijen miktarına göre kapak arkası kılcal damarların temin ettiği oksijen yaklaşık beşte bir oranında azdır. İşte bu nedenle gece, zaten bir beslenme bozukluğu söz konusudur. İşte geceleyin korneaya oksijen geçişini engelleyen ikinci bir engel olarak lens kullanırsanız kornea daha da oksijensiz kalır. Bu durumun yaratacağı en önemli problem korneanın enfeksiyona (mikrop kapmaya) duyarlı hale gelmesidir. Kontakt lenslerin oksijen geçirgenlik parametreleri Dk/L veya Dk/T olarak bilinir. Günümüzde kontakt lenslerin ne kadardan fazla oksijen geçirirse kornea beslenmesini bozmayacağı bilinmektedir. Bu kritik rakam Dk/L= 125 ‘dir. Çoğu yumuşak lensin Dk/L değeri bu rakamdan düşüktür, ancak son yıllarda üretilen silikon- hidrojel lensler 175’e dek varan Dk/L oranlarına sahiptir. Bu lenslerle 30 güne kadar gece çıkarmaksızın ‘Göz Doktoru denetiminde’ kullanım sorunsuz olarak gerçekleşebilmektedir.

Kontakt Lens muayenesini ve uygulamasını kim yapar ?

1219 sayılı yasa bu yetkiyi sadece göz hekimlerine tanımıştır.

Gözün saydam tabakasının ileri doğru aşırı bombeleştiği durumlarda (keratokonüs) göz hekimi gözlük camlarından yararlanmayan ve görmesi arttırılamayan hastasına öncelikle kontakt lens muayenesi ve uygulaması tavsiye eder. Hastanın onayını aldıktan sonra tıbbi işlemlere başlar.

Hastalar görme kusurlarının telafisinde kontakt lensleri tercih edebilirler, optik amaçlı bu kontakt lenslerin yanı sıra tedavi amaçlı kullanılan kontakt lensleri de ancak göz hekimleri hastalarının gözlerine uygulayabilirler.

Renkli kontakt lensler estetik amaçla veya tıbbi amaçlarla kullanılırlar. Bu kontakt lensler içinde ayni tıbbi işlemler uygulanır.

Kontakt lens gözün saydam tabakası üzerine takılan bir yabancı cisimdir. Tıbbi takip, bakım ve disiplin gerektirir.

Hastalar gelişigüzel piyasadan kontakt lenslerini temin etmemelidir. Promosyon amaçlı dağıtılan kontakt lenslere itibar etmemelidir. Tıbbi denetimden uzak uygulanan kontakt lenslerin körlüğe kadar giden göz hastalıklarına neden olabileceği unutulmamalıdır. Eğer muayene göz hekimi tarafından yapılmaz ise, gözün kontakt lens kullanımı için yeterli ön şarta sahip olup olmadığı anlaşılamaz.

Kontakt lenslere bağlı gözde kuruma hissi gelişebir mi?

Sık rastlanılan bir başka durumdur. Unutmamak gerekir ki yumuşak kontakt lens su içeren bir maddedir ve kurumaması gerekir. Yani sürekli olarak su ile beslenebileceği bir ortamda bulunmalıdır, bu gereksinimi lens gözdeyken gözyaşı, göz dışında iken saklandığı solüsyon sağlar. Gözümüzün önünde gözyaşı film tabakası denilen adeta ince bir havuz bulunur yani dış dünyaya karşı çıplak değildir. Kontakt lens bu havuzun içinde bir bakıma yüzmektedir. Eğer bu havuzun derinliği azalırsa lensin gözün dış yüzeyi olan korneaya teması artar ve batma hissi uyanır.

Nedenleri; 1) Gözyaşı azlığı (özellikle kadınlarda, yaşa bağlı ya da romatizmal hastalıkların eşlik ettiği durumlar) 2) Bilgisayar kullanımı gibi dikkati arttıran dolayısıyla kırpma sayısının azalmasıyla göz yüzeyinden gözyaşının buharlaşma yoluyla uzaklaştığı durumlar 3) Gözyaşını gözden uzaklaştıran klima, radyatör ya da kuru iklimler 4) Gözyaşını daha fazla kullanan yüksek su içerikli kontakt lensler 5) Gözde göz yaşı dengesizliği yaratan çeşitli göz hastalıkları ( Kirpik dibi hastalıkları (Blefarit) vs.)

Belirtileri; 1) Özellikle akşama doğru kontakt lensi bir yabancı cisim gibi hissetme 2) Kızarma 3) Gözlerde kuruluk hissi 4) Göz yorgunluğu, kapaklarda ağırlaşma 5) Uyku hissi

Öneri; 1) İçeriğinde lense zarar veren prezervan maddeleri içermeyen suni göz yaşı damlalarını lens gözde iken Göz Doktoru tarafından belirlenecek dozda kullanma 2) Kontakt lensi daha düşük su içerikli bir lensle değiştirmek. 3) Yoğun klimalı, sigara dumanlı nem oranının düşük olduğu ortamlardan kaçınmak.

Kontakt Lenslar Kornea infeksiyonuna (keratit/kornea ülseri) yol açabilir mi?

En önemli kontakt lens komplikasyonudur. Günümüzde aylık atılım lenslerinin girişi ve lenslerin oksijen geçirgenliklerinin arttırılmasıyla çok nadir karşılaşılan bir sorun haline gelmiştir.

Nedenleri;

1) Hatalı lens bakımı ve lens kulanımı (Kullanılan solüsyonların özellikle Göz Doktoru tarafından önerilmesi son derece önemlidir)

2) Oksijen geçirgenliği yeterli olmayan lensleri gece aşırı kullanma (en sık karşılaşılan neden budur)

3) Özellikle aylık değişim lenslerini süresinden fazla kullanma

4) Gözde konjonktivit, arpacık gibi mikrobik hastalıklar geçirilirken lens kullanma

5) Vücut direncinin aşırı kırıldığı hastalıklar sırasında lens kullanımı (Kanser, Diabet vs)

Belirtileri;

1) Ağrı, batma, sulanma

2) Göz akında belirgin kızarıklık

3) Işık hassasiyeti (özellikle pencereden gelen ışık, ya da ani aydınlık ortama çıkmada göz ağrısı)

4) Kapaklarda şişme

5) Çapaklanma ve akıntı

Öneri; 1) Kontakt lens kullanımının hemen kesilmesi 2) Bir Göz Doktoruna acilen başvurma

Kontakt lenslerin avantajları ve dezavantajları nelerdir?

Kontakt lenslerin avantajları

Kontakt lenslerin bazı kişiler için kozmetik faydası ve gözlük takmama rahatlığı yanısıra optik avantajları vardır.

Yüksek dereceli kırma kusurlarında kontakt lensler küçük çaplı ve kalınlıklı olmaları yanısıra gözün direkt üzerinden düzeltme yapmaları nedeniyle çevresel kısımlardaki görme bozukluklarını azaltırlar.

Tek gözünde ameliyat veya yaralanma gibi bir nedenle lensini yitirmiş olanlara verilen gözlük camları aşırı büyütme yaptığı için hastanın kullanabilmesi zordur. Kontakt lenslerde büyütme faktörü gözlük camlarına göre oldukça azdır ve hasta tarafından tolere edilebilir. Böylece hasta her iki gözünü kullanabilir hale gelir.

Gözlüklerle çok az düzelme kaydedilebilen veya görmesi hiç düzeltilemeyen keratokonuslu veya başka bir nedene bağlı düzensiz korneası olan hastalar kontakt lenslerle sıklıkla iyi bir görme elde ederler.

Kontakt lenslerin sporcular ve özel iş gereksinimleri olan kişiler için de avantajları vardır.

Kontakt lenslerin dezavantajları

Gözlüklere göre biraz daha masraflıdırlar. Ancak teknolojinin gelişimi sayesinde daha hesaplı kontakt lensler piyasaya sürülmektedir.

Yeni kullanmaya başlayanların belli bir alışma süresi olur. Bu süre yumuşak lens kullananlarda daha az, sert lens kullananlarda daha uzundur (1 hafta-1ay).

Kontakt lens kullanımında temizliğe çok dikkat etmek gerekir. İleride anlatılacak olan bazı göz sağlığı sorunları kontakt lens kullananlarda meydana gelebilir. Bazen lensin kullanılamadığı zamanlar olur ve bu zamanlarda gözlük kullanmak gerekebilir.

Kontakt lensler hangi amaçlarla kullanılırlar?

1. En sık kullanım amacı kırma kusurlarının düzeltilmesidir. Bu amaçla kullanımları gözlük kullanımına ve kırma kusurlarının cerrahi yöntemlerle ve lazerle düzeltilmesine bir alternatif oluşturmaktadır. Kontakt lensle düzeltme sağlanabilen kırma kusurları; Miyopi (Gözün kırma gücünün normalden fazla olması), Hipermetropi (Gözün kırma gücünün normalden az olması), Astigmatizma

(Gözün kırma gücünün farklı kadranlarda eşitsizlik göstermesi), Presbiyopi (Yaşa bağlı yakın görme gücünün kaybedilmesi) ‘dir. Bahsi geçen bu 4 problemden ilk üçünde kontakt lens tam bir düzeltme sağlayabilirken, presbiopide yararlılığı sınırlıdır. Ayrıca ‘Afaki’ ismi verilen, katarakt ya da travma gibi nedenlerle lens organlarını kaybetmiş ama cerrahi yolla göz içi lensi yerleştirilememiş özellikle bebek yaştaki hastaların görmelerini sağlamak amacıyla da kontakt lenslerden yararlanılır. Bir başka kullanım alanı ‘Anizometropi’dir. Bu, her iki gözün kırma kusurları arasında önemli farklılık demektir. İki gözü arasında 2 dioptriden daha fazla farklı kırma kusuru olan hastalarda gözlük kullanımı çok sorunlu ya da imkansızdır. Bu hastalarda sorun kontakt lensle çözülür.

2. Tedavi edici kontakt lens kullanımı: Bir çok göz yüzeyi hastalığında, iyileşme döneminin hızlandırılması veya ağrının giderilmesi amacıyla kontakt lensler kullanılır.

3. Kozmetik kullanım: Göz rengini değiştirmek, iris tabakası ( gözün renkli kısım) olmayan veya göz yüzeyi yaralanma/cerrahi gibi nedenlerle beyaz görünen hastalarda estetik görünüm sağlamak amacıyla kullanılırlar

4. Ortokeratoloji : Ortokeratoloji, özel tasarımlı kontakt lenslerle korneaya şekil verilerek refraksiyon kusurunun geçici olarak düzeltilmesidir. Günümüzde en sık olarak yaklaşık -5.0 D’nin altında miyopi düzeltilmesi için uygulanmaktadır. Yeni bir yöntem olmamakla birlikte, gelişmiş kornea yüzey ölçüm yöntemleri ve yüksek oksijen geçirgen sert lenslerin kullanıma girmesiyle yeniden son 10 yıldır popülerlik kazanmış ve geliştirilmiştir. Bu yöntemde, klasik kontakt lens uygulanımının aksine, kornea topografisine göre, hastaya uygun olarak üretilen/seçilen kontakt lensler, gece uyku sırasında takılır, gündüz çıkarılırlar. Birinci geceden sonra lensler etkili olmaya başlarsa da, tam etkiye kırma kusurunun derecesine bağlı olarak 1 hafta-1 ay içerisinde ulaşılır. Lenslerin kullanımına ara verildiğinde kırma kusuru bir süre sonra geri dönecektir. Ortokeratoloji ile çocuklarda miyopi ilerlemesinin durdurulabileceği öne sürülmüşse de bu iddia henüz bilimsel olarak kanıtlanmamıştır. Bu özel uygulanım, ancak ‘Kontakt Lens’ uzmanı bir Göz Doktoru’nun gözetimi ve kontrolü altında yapılmalıdır.

Kontakt lensler ve tipleri nelerdir?

Kontakt lens nedir?

Kontakt lens, kornea ve sklera gibi gözün dış yüzeyi üzerine yerleştirilebilen, kırma kusurlarını düzeltme veya  bazı göz hastalıklarını  tedavi edici amaçlarla kullanılabilen protezlerdir. Son yıllarda kontakt lens teknolojisi çok gelişmiş ve lenslerin kullanımını kolaylaştıran ve kullanım süresini uzatan yeni tasarım ve materyaller geliştirilmiştir.

Kontakt lens tipleri nelerdir?

Günümüzde temel olarak iki çeşit lens vardır. Bunlar gaz geçirgen sert lensler ve yumuşak lenslerdir. Gaz geçirgen sert lenslerin kullanımının gerektiği birkaç durum dışında çoğunlukla yumuşak lensler kullanılır.

Gaz geçirgen sert lensler: Göze yüksek oranda oksijen geçişine izin verdikleri için bu adı alırlar. Göze ilk takıldıklarında varlıkları hissedildiği için kullanımı belirli bir alışma süresi gerektiren bu lensler esasen yumuşak lenslerden daha dayanıklıdır. Korneanın şeklini almadıkları için yüksek astigmatizma ve keratokonus gibi olgularda özellikle tercih edilirler. Gençlik yaşlarından itibaren korneanın ilerleyici bir şekilde sivrileşmesi hastalığı olan Keratokonus hastalığında bu lenslerin sağladığı görme kalitesini başka hiçbir yöntem sağlayamaz ve bu olguların %93-97’sine gaz geçirgen sert lensler başarıyla uygulanabilir.

Yumuşak lensler: Günlük kullanılan 1 gün ömürlü lensler, günlük kullanılan 1 ay ömürlü lensler, günlük kullanılan 1 yıl ömürlü lensler, 1 hafta kullanılan 1 hafta ömürlü lensler, 1 ay kullanılan 1 ay ömürlü lensler, bazı göz hastalıklarının tedavisi için kullanılan tedavi edici lensler, bifokal/multifokal lensler ve renkli lensler gibi çok değişik tipleri vardır.  Bunların kullanımı oldukça rahattır. Gözdeki kırma kusurun düzeltilmesi için kullanılan lenslerin çoğu renksizdir ve göze takıldığında görünümü değiştirmezler. Takıldıkları sürece kusuru düzeltir ve berrak bir görüntü sağlarlar.

Kontakt lens uygulaması nasıl yapılmalıdır?

Kontakt lens kornea üzerinde ne kadar paralel konumlandırılırsa hasta konforu da o kadar artar ve sorunlar en aza indirgenir. Bu işleme kontaktolojide “fitting” yani “uyumlama” denir. Bu işlem sırasında Göz uzmanı gözün biomikroskobik muayenesinin yanı sıra, ilk önce korneanın eğrilik yarı çapını ölçer (keratometri), kornea ön ve arka yüzeylerini ‘bilgisayarlı kornea topografisi’ ile ölçerek, o korneaya, o göze uyacak olan kontakt lens parametrelerini belirler ve buna uyacak olan kontakt lens parametresini belirler. Kontakt lenslerin, materyali, tüm çapı, eğrilik yarı çapı, dioptri gücü, merkezi kalınlığı, su içeriği, iyonik ya da non-iyonik oluş gibi yüzey özelliklerini belirleyen parametreleri vardır. İşte bu parametrelere karar verirken Doktor, hastanın gözüne dair çeşitli özellikleri değerlendirir. Örneğin göz yaşı az olan bir hasta için başka, allerjisi olan hasta için başka, kapak gerginliği farklı olan bir hasta için başka, kuru iklimde yaşayan bir hasta için başka bir lensi terci edebilir. Uyumlama işlemi hasta açısından hayati öneme haizdir ve başarılı lens kullanıcılarında bile en az senede bir kez yinelenmesi gerekir. Uyum muayenesi , birçok uyum ölçüsü olan kontakt lensin , adeta ısmarlama elbise gibi hastaya uyumunun sağlanmasını içerir.

Kontakt lensin kalitesinin yüksek olması önemli bir ön koşuldur. Ancak bu kaliteli kontakt lensin, göze uyum sağlaması en az bu kalite kadar önemlidir. Bu uyum muayenesi de göz hekiminin görev ve sorumlulukları arasındadır. Ayrıca göz hekimi hastayı kontakt lensin bakımı ve takıp çıkarılması konusunda da eğitir. Hastaya uygun olan kontakt lens belirlendikten sonra, kontakt lens bakımı detaylı olarak anlatılır, ve teslimden önce hastaya kontakt lensi takıp çıkarma, hiçbir soru işareti kalmayacak şekilde öğretilir. Düzenli kontrollere gelmesinin önemi bildirilir ve en küçük bir kızarıklık, çapaklanma, görme bulanıklığı sorunu olduğunda gelmesi önerilir.

Kontakt lens sonrası gelişen allerjilere dikkat etmeliyiz

Kontakt lens kullanımı sırasında göz hekimi muayene ve takibinin ne kadar önemli olduğunu gösteren iki örnek vaka paylaşmak istiyorum.

Spor yaparken kontakt lens kullanan 19 yaşındaki bir hasta muayeneye geldiğinde  kendisinde ileri derecede göz alerjisi tespit edildi. Kendisine alerjiye karşı kısa süreli (bir hafta) ilaç tedavisi önerildi. Hastaya kontakt lensi kullanmaması ve ilaçları bir haftadan uzun süreli kullanmaması özellikle hatırlatıldı.

Hasta çağırıldığı kontrol muayenesine gelmedi.

Beş ay kadar sonra görme azalması şikayeti ile geldi. Yapılan muayenesinde ilaçların yan etkisine bağlı olarak göz tansiyonu her iki gözde yükselmişti ve göz tansiyonuna bağlı görme bozuklukları ortaya çıkmıştı. Hasta oynadığı takımda geri kalmamak için, kontakt lens kullanmaya hiç ara vermediğini , bunu yapabilmek için de bir hafta süreli önerilmiş olan ilaçları devamlı kullandığını belirtti.

Hastanın kontakt lens kullanımı bırakması, alerji ilaçlarını da kesmesi önerildi. Bu kez takipte kalan hastanın göz tansiyonu tedavi ile normale indirildi.

Göz sağlığının elvermediği durumlarda kontakt lens kullanımına devam etmek doğru değildir. Tıbben uygun olmadığı halde kontakt lens kullanabilmek için devamlı göz ilacı kullanmak da gözde hastalıklara neden olabilir.

Kontakt lens takımıyla doğabilecek sorunları nasıl azaltabilirim?

KONTAKT LENS MUAYENESİNİN ÖNEMİ

Trafik kazalarının önemli bir kısmı araçların yetersizliğine bağlı olarak değil ,

Kontakt lensin gözde tehlikeli olup olmadığı ile ilgili sorulan sorulara, araç kullanma ile benzetme yaparak cevap verilebilir..

Gözün kontakt lens takılabilmesi için gerekli minimum sıhhi şartlara sahip olup olmadığının göz hekimi tarafından  muayenesi , sürücü ehliyeti almak için gereken ön muayeneye benzetilebilir. Her ikisinde de minimal sıhhi ön şartlar bellidir. Yetersiz  sıhhi şartlarda kontakt lens kullanımı göze zarar verebilir. Aynı ehliyet alma ön şartlarına haiz olmayan kişinin sıhhi yetersizlikleri nedeni ile kaza yapma olasılığının çok yüksek olması gibi…

Eğer muayene göz hekimi tarafından yapılmaz ise, gözün kontakt lens kullanımı için yeterli ön şarta sahip olup olmadığı anlaşılamaz.

Uyum muayenesi , bir çok uyum ölçüsü olan kontakt lensin , adeta ısmarlama elbise gibi hastaya uyumunun sağlanmasını içerir.

Kontakt lensin kalitesinin yüksek olması önemli bir ön koşuldur. Ancak bu kaliteli kontakt lensin, göze uyum sağlaması en az bu kalite kadar önemlidir. Bu uyum muayenesi de göz hekiminin görev ve sorumlulukları arasındadır.

Kontakt lensin hangi ön koşul ve şartlarda kullanılacağı da

En kaliteli , en pahalı arabayı satın alsanız da, eğer arabanın özelliklerini iyi öğrenmedi iseniz veya arabayı kurallara uygun kullanmıyorsanız,kaza yapma ihtimaliniz yüksektir.

Kontakt lensinizi de sizin yaşam şartlarınızda hangi durumlarda ve nasıl kullanabileceğinizi öğrenip, bu şartlarda takmanız, kontakt lensin bakımını da lensinizin materyaline uygun solüsyonlar ile önerilen sürelerde yapmanız komplikasyon ihtimalini minimale indirecektir.

Sonuç olarak , kontakt lens ve göz beraber çalışan bir bütündür. Her gözün tüm muayenesi yapılmadıkça ortaya çıkmayan farklı özellikleri olabilir. Kontakt lensin göze uyumunun sağlanması göz hekiminin görevidir.

Komplikasyonsuz bir kontakt lens kullanımı için, kontakt lensin göze uyumunun sağlanmalı , hasta da kontakt lensi uygun şartlarda ve zamanda kullanmalıdır.

Kontakt lens kullanımı her zaman güvenli mi? Kontakt lens kullanımındaki hatalar ve sonuçları nelerdir?

Yukarıdaki sorulara cevap arıyorsanız, Göz Hekimi olarak karşılaştığımız, tedavi ve takip  ettiğimiz iki olguyla ilgili , aşağıda özeti verilen bilimsel makaleden yararlanabilirsiniz.

1. Hasta

   35 yaşında bayan hasta, sağ gözünde bir haftadır ağrı ,sulanma,batma şikayeti ile hastahaneye başvurdu. Hikayesinden,miyop astigmat nedeniyle 6 yıldır, sabah takılıp akşam çıkarılan ve  ayda bir yenilenen yumuşak torik kontakt lensleri kullandığı ve aşağıdaki enfeksiyona neden olabilecek kullanım ve düşünce hatalarını yaptığı öğrenildi:

1-15 gün önce sokakta gözüne damdan kopan bir buz parçası düşmüş, lensini takmaya devam etmiş

2-Kontakt lensleri ile saunaya girmiş.

3-Bir tatil döneminde birkaç akşam lensini çıkarmadan uyumuş.

4-Lenslerini doktor kontrolü olmayan bir yerden almış,kontrolünü aksatmış

Hastanın yapılan göz muayenesi ve laboratuar incelemesinde, korneada ülser gelişmekte olduğu ve bu ülserin de Akantomoeba   adı verilen, nadiren görülen fakat çok dirençli bir mikroorganizma tarafından oluşturulduğu saptandı. Bütün tedavi çabalarına rağmen ülser iyileşmediği gibi korneada delinmeye yol açtı ve kornea nakli ameliyatı yapıldı. Fakat, nakledilen yeni dokunun vücut tarafından reddedilmesi sonucu ikinci bir nakil daha gerekti. Şu dönemde hasta, oluşabilecek yeni red cevabı nedeniyle yakın takip ve tedavi altındadır.

  2. Hasta

Üniversite eğitimi görmekte olan   21 yaşında bayan hasta, sol gözünde bir-iki gündür ağrı,batma,sabahları kanlanma şikayeti ile başvurdu. 4 yıldır, sabah takılıp akşam çıkarılan ve  ayda bir yenilenen  yumuşak kontakt lens kullanmakta idi.;

Kendisinden alınan bilgiye göre aşağıdaki kontakt lens kullanımı ile ilgili hatalar saptandı:

1- Kontakt Lensleri bitince doktor kontrolü olmaksızın temin ediyor,

2- Lenslerini bazen birkaç gün çıkarmıyor

3- Lensleri ile denize ve havuza girdiği oluyor

4- Banyo yaparken lenslerini çıkarmıyor

Yapılan göz muayenesinde korneada ilk hastanınkine benzer şekilde  ülser geliştiği saptanmış ve yapılan laboratuar tetkikleri ile yine aynı mikroorganizmaya bağlı ortaya çıktığı anlaşılmıştır. Yine tüm tedavi çabalarına rağmen sonuçta ülser genişlemiş ve kornea nakli yapılmasına rağmen görme kaybına sebep olmuştur.

    Bu iki olgunun arka arkaya verilmesinin amacı, benzer hatalar ile bağlantılı olarak ortaya çıktığını vurgulamaktır. Hastalar arasında bağlantı mevcut olmayıp direkt bulaşıcılık da söz konusu değildir

    Akantomoeba serbest yaşayan bir amip olup toprak, su (özellikle musluk suları ), deniz suyu, buz, sebze ve havada tespit edilebilir. Hastalık oluşturan şekli ve kist şekli mevcuttur. Kist formu, birçok koruyucu etkene dayanıklı olup bu tür ortamlarda yıllarca yaşayabilmektedir.

   Aslında   Akantomoeba keratitinin ortaya çıkmasında çoğu kez hafif bir travma rol oynar.Bu, rüzgarla çarpan kum ,toz gibi maddeler, böcek veya sebze türü materyaller şeklinde olabileceği gibi sıklıkla kontakt lens kullanımı ve ona bağlı küçük sıyrıklar ile bağlantılıdır. Bu şekilde bozulan epitel bütünlüğü, mikropların yerleşip gelişmesine imkan sağlamaktadır Sunulan her iki olguda da kontakt lens kullanımı ,hafif travma ve çeşme-havuz suyu ile etkileşim mevcut olup bulaşma yolu olarak tanımlanan şekil ile uyumludur. Olumsuz koşullarda kontakt lens kullanımı Akantomoeba keratitinin en önemli sebeplerden birini oluşturmakla beraber lens kullanmayan ,travmaya maruz kalmış ve bu amibi bol miktarda içeren çeşme suyu, göl ,havuz, deniz ile temas etmiş kişilerde ayrıca kornea nakli ve LASİK cerrahisi gibi göz ameliyatlarını geçirenlerde de görülebilmektedir.

   Sıklıkla  yumuşak kontakt lens kullananlarda görülmekle beraber  sert lens kullananlarda da ortaya çıkabilmektedir. İlk kanıtlanmış Acantomoeba enfeksiyonu 1974 yılında ABD’de, yumuşak kontakt lens kullanan bir kişide  bildirilmiştir . Aynı enfeksiyon, 1984-1987 yıllarında yine ABD ‘de üst üste çok sayıda yumuşak kontakt lens kullanan hastada tespit edilmiş ve bunun üzerine dikkatler yumuşak kontakt lenslerin dezenfeksiyon ve kullanım sorunlarının üzerine yoğunlaşmıştır. Epidemi olarak nitelenen bu yaygın enfeksiyonun nedenlerini araştırmak üzere ,Contact Lens Associations of Ophthalmologists ve American.Academy of Ophalmology gurupları ortak çalışma yürüterek risk faktörlerini belirlemiş ve bu yönde tedbirler alınmasına önayak olmuştur.Bu risk faktörleri; önerilenden daha az ve dikkatsiz dezenfeksiyon, evde üretilen salin solüsyonlarının kullanılması, kontakt lensler ile havuza ve denize girme, etkin olmayan dezenfeksiyon solüsyonlarının marketlerde halen satılıyor olması şeklinde bildirilmiştir.

    Ülkemizde ise bu faktörler,her iki hastada da ipuçlarının görüldüğü gibi , temizlik kurallarına dikkat edilmemesi, kontakt lensler ile denize ve havuza girilmesi, banyo yapılması , kontakt lenslerin   kontrolsüz olarak uygulama yetkisi olmayan kişi veya şirketlerce satılması, promosyon adı altında doktor kontrolü olmaksızın hediye edilmesi, rutin kontrollerin aksatılması ve kontakt lens kullanıcılarının yeterince bilgilendirilmemesi şeklinde ortaya çıkmaktadır.”

Doktor kontrolü olmadan Kontakt Lens satın alan iki hasta

Birinci hasta: 19 yaşında bayan hasta,

Numarasız  renkli yumuşak kontakt lenslerini  doktor muayenesi olmadan  gözlükçüden satın almış. Yaklaşık bir ay sonra gözünde kanlanma , sulanma,batma hissiyle başvurduğunda korneanın özellikle üst kısmında yaygın ödem   görüldü.Yapılan  tıbbi tedavi ile gözü düzeldi.

İkinci hasta : 20 yaşında bayan hasta,

Sadece gözlük numaralarına göre  doktor muayenesi olmadan  gözlükçüden kontakt lens satın almış. Yaklaşık iki ay sonra  kanlanma  ve çapaklanma şikayeti ile başvurduğunda  gözünde kornea iltihabının geliştiği görüldü. Bu iltihabın bir mikrop ile oluştuğu yapılan mikrobiyolojik muayenede saptandı ve buna göre tıbbi tedavi yapıldı. Durum korneada iz bırakarak düzeldi.

Doktor  muayenesi ve kontrolu olmadan  alınan ve göze  uygun olmayan lenslere bağlı gelişmiş gerçek iki hastanın komplikasyonlarını  okudunuz.

İletişim Bilgileri

  • Kıbrıs Şehitleri Cad. No:250/1-2 Konacık / Bodrum
  • 0 252 317 20 20
  • 0 252 317 20 21
  • 0 532 686 10 90
  • 0 505 277 51 47
  • bodrumgoz@gmail.com